काठमाडौँ,०१ कात्तिक । उज्यालो, सौहार्द र समृद्धिको प्रतीक तिहार पर्व आजदेखि देशभर विधिवत् रूपमा सुरु भएको छ। नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिका अनुसार आज दिउँसो १ः२३ बजेसम्म द्वादशी तिथि रहँदै त्यसपछि त्रयोदशी तिथि लाग्ने भएकाले आजदेखि तिहार प्रारम्भ भई धनतेरस पर्व मनाइँदैछ।
तिहार, जसलाई यमपञ्चक पनि भनिन्छ, प्रत्येक वर्ष कार्तिक कृष्ण त्रयोदशीदेखि कार्तिक शुक्ल द्वितीयासम्म पाँच दिनसम्म मनाइन्छ। यस पर्वको पहिलो दिन धनतेरस (धन त्रयोदशी) बाट सुरुवात भई क्रमशः कुकुर तिहार, लक्ष्मी पूजा, गोवर्धन पूजा र भाइटीका हुँदै सम्पन्न हुन्छ।
धनतेरसका दिन धनकी देवी लक्ष्मी, गणेश, र धनका देवता कुबेरको आराधना गरिन्छ। धार्मिक विश्वास अनुसार आजको दिनमा नयाँ वस्तु, विशेष गरी धातुका भाँडाकुँडा, सुन, चाँदी वा अन्य उपयोगी सामग्री किनमेल गर्नु अत्यन्त शुभ मानिन्छ।
नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिका सदस्य एवं धर्मशास्त्रविद् प्रा.डा. देवमणि भट्टराईका अनुसार आजदेखि यमदीपदान सुरु हुने परम्परा पनि रहँदै आएको छ। संध्याकालमा दीप प्रज्वलन गरी दक्षिणतर्फको दिशामा यमराजको नाममा दियो बाल्ने चलनले मृत्युभय टार्ने जनविश्वास रहँदै आएको छ।
धनतेरसलाई ‘खरिद पर्व’ पनि भनिन्छ। आजको दिन विशेष गरी स्टिल, पित्तल, तामाका भाँडाकुँडा खरिद गर्ने, चाँदी वा सुनको सानो वस्तु घरमा भित्र्याउने चलन प्रचलित छ।
ज्योतिषीय परम्परा अनुसार खरिद गरिएका वस्तुहरू **घरको ईशान कोण (पूर्व–उत्तर दिशा)**मा राख्दा कुबेर देवता प्रसन्न हुने विश्वास रहँदै आएको छ। साथै, कालो रङका वस्तु किनबेच गर्न वर्जित मानिन्छ।
आज धेरैजसो परिवारले कौडी, कमलगट्टा, सिङ्गो धनियाँ किनेर घर भित्र्याउँछन्, जुन वस्तुहरू लक्ष्मी पूजाको दिनसम्म सुरक्षित राखिन्छन्।
बडा दसैंपछि आउने यो दोस्रो ठूलो पर्व नजिकिँदै गर्दा बजारमा निकै चहलपहल देखिएको छ। राजधानीका असन, इन्द्रचोक, नयाँ सडक, कालीमाटी, ललितपुरको मंगलबजारदेखि देशका प्रमुख सहरहरूमा भाँडाकुँडा, माला, दियो, बत्ती र मिठाईको बिक्रीमा उल्लेखनीय वृद्धि भएको व्यापारीहरूले बताएका छन्।व्यवसायीहरूका अनुसार यस वर्ष सुन–चाँदीको कारोबारमा पनि वृद्धि भएको छ, जबकि घरेलु स्तरमा दीपावली सजावटका सामग्री (जस्तै लाइट, रंगोली, फूलमाला र तोरण) को माग उच्च रहेको छ।
धनतेरसका अवसरमा घरघरमा लक्ष्मी–गणेशको मूर्ति वा तस्बिर भित्र्याइन्छ। जनविश्वास अनुसार बसिरहेको मुद्रामा लक्ष्मी माताको मूर्ति राख्दा स्थायी समृद्धि र अन्न–धान्यको वृद्धि हुन्छ।
