जनकपुर,१६ कात्तिक । छठ पर्वको खरनाबाट सुरु भई १० दिनसम्म मनाइने भाई–बहिनीको अगाध प्रेमको प्रतीक सामा चकेवा पर्वले यतिबेला सम्पूर्ण मिथिलाञ्चल र तराई–मधेश क्षेत्रमा भव्य रौनक थपेको छ। कार्तिक शुक्ल पूर्णिमासम्म चल्ने यो विशिष्ट लोकपर्वले यस क्षेत्रको सांस्कृतिक पहिचान र नारी सृजनशीलतालाई जीवन्त बनाएको छ।
मधेशकी चेलीबेटीहरूले नदी वा तलाउबाट ल्याएको शुद्ध माटोबाट आकर्षक सामा (स्त्री पात्र), चकेवा (पुरुष पात्र), चुगला, वृन्दावन लगायतका मूर्तिहरू बनाई घाममा सुकाएर रङ्ग भर्ने गर्दछन्। साँझ पर्नेबित्तिकै डालामा ती कलात्मक मूर्तिहरू राखी, दियो बालेर, समूहमा भेला भई मधुर सामाका गीतहरू गाउँदै गाउँ, टोल र चोकहरूमा सामा चकेवा खेल्ने परम्परा छ।
दिदीबहिनीहरूले आफ्ना दाजुभाइको दीर्घायु, सुस्वास्थ्य र सुख–समृद्धिको कामना गर्दै रातभरि गीत गाउँदै यो पर्व मनाउँछन्। सामाका गीतहरूमा दाजुभाइको प्रशंसा र चुक्ली लगाउने चुगला (चारुवक्र) पात्रलाई गाली दिने र उसको जुँगा (झुटो बोल्ने प्रवृत्ति) जलाउने रोचक दृश्य प्रस्तुत गरिन्छ।
पद्म पुराणमा उल्लेख भएअनुसार, यो पर्व भगवान कृष्णकी छोरी श्यामा (सामा)लाई एक चुगलाको झूटो कुरा सुनेर श्राप दिएपछि भाइ साम्ब (चकेवा)ले तपस्या गरी श्राप मुक्त गराएको कथामा आधारित छ। यसरी यो पर्व भाइ–बहिनीको अटूट प्रेमको गाथा बनेको छ।
सामा चकेवा पर्वले दाजुभाइ र दिदीबहिनीबीचको अटूट प्रेम सम्बन्धलाई प्रगाढ बनाउनुका साथै, माटोका कलात्मक मूर्तिहरूको निर्माणबाट महिलाहरूको मूर्तिकला प्रतिको कौशलको समेत प्रदर्शन गर्दछ। पूर्णिमाको रातमा दाजुभाइले मूर्ति फुटाउने र जोतिएको खेतमा विसर्जन गरी बहिनीले चिउरा, दही, मिष्ठान्न खुवाउने परम्पराले पर्वलाई समापन गर्दछ। यस वर्ष पनि मधेशको ग्रामीण तथा शहरी क्षेत्रमा सामा चकेवाको रौनकताले स्थानीय संस्कृति र परम्परालाई जगेर्ना गरेको छ।
