जनकपुर,२९ फागुन । मध्यवर्ती तराईका सहरहरू, विशेष गरी बीरगन्ज, जनकपुरधाम र बर्दिबासमा जनसंख्या वृद्धि तीव्र भइरहेको छ, जसले ती स्थानहरूमा जनसंख्या व्यवस्थापनमा विविध चुनौतीहरू ल्याएको छ।
बीरगन्जमा जनसंख्याको वृद्धि
बीरगन्ज महानगरपालिकामा २०७७ चैतदेखि २०८१ पुससम्म २४,७४७ शिशु जन्मिएका छन्। यस अवधिमा १३,३७७ छोरा र ११,३७० छोरी जन्मदर्ता भएका छन्। जनसंख्याको तीव्र वृद्धि र बसाइँसराइको कारण यहाँको जनघनत्व २,०६२ प्रति वर्ग किलोमिटर पुगेको छ।
यसको परिणामस्वरूप, स्वास्थ्य, शिक्षा, सडक, खानेपानी, र फोहोर व्यवस्थापन जस्ता आधारभूत सेवामा समस्या देखिन थालेका छन्। वीरगञ्जका मेयर राजेशमान सिंहले सरकारको बजेटमा विभेद भएको कुरा उठाउँदै, जनसंख्या वृद्धिका कारण सेवा प्रवाहमा गाह्रो भइरहेको बताएका छन्।
जनकपुरधाममा जनसंख्याको बढोत्तरी
जनकपुरधाम उपमहानगरपालिकामा २०७५ देखि २०८१ सम्म १०,३७१ शिशु जन्मिएका छन्। यस अवधिमा २,३९० जनाले ज्यान गुमाएका छन्। जनसंख्या वृद्धि र व्यापारिक गतिविधिहरूका कारण जनकपुरधामको जनसंख्या १,९४,५५६ पुगेको छ। जनसंख्याको वृद्धिका कारण यहाँको फोहोर व्यवस्थापन र ट्राफिक व्यवस्थापनमा समस्या उत्पन्न भएको छ।
जनकपुरधामका स्थानीय नागरिकले फोहोर व्यवस्थापन र सार्वजनिक सेवामा कमजोरी देखाएका छन्। मेयर मनोज साहका अनुसार, धार्मिक सहर र प्रदेशको राजधानी भएकाले जनसंख्या वृद्धिले सामान्य समस्या उत्पन्न गरेको छ।
बर्दिबासमा बसोबासको विस्तार
बर्दिबास नगरपालिकामा पनि जनसंख्या वृद्धि तीव्र भइरहेको छ। २०७५ देखि २०८१ सम्म ११,९५० शिशु जन्मिएका छन्। यहाँको जनसंख्या ७४,३६१ पुगेको छ। बीपी राजमार्गको निर्माणपछि व्यापार र व्यवसायका अवसरहरू बढ्दा यहाँ बसोबास गर्ने जनसंख्या पनि वृद्धि भएको छ।
यद्यपि, जनसंख्या वृद्धिका कारण सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण, फोहोर व्यवस्थापन र सहरी संरचनाको अभाव जस्ता समस्या उत्पन्न भएका छन्। बर्दिबास नगरपालिकाले यी समस्याहरू समाधान गर्न टोल सुधार समिति गठन, फोहोर व्यवस्थापन र सीसीटीभी निगरानी जस्ता उपायहरू लागू गर्दैछ।
चुनौती र समाधान
मधेशका सहरहरूमा बढ्दो जनसंख्या एक प्रमुख चुनौती बनिरहेको छ। विशेषज्ञहरूको अनुसार, यी समस्याहरूको समाधानका लागि वैज्ञानिक टाउन प्लानिङ र स्पष्ट नीति आवश्यक छ। अर्थशास्त्री इन्दु शेखर मिश्रले भनेका छन्, “सहरीकरणको समस्यालाई समाधान गर्न व्यवस्थित टाउन प्लानिङ आवश्यक छ। यदि गाउँमा पनि शिक्षा, स्वास्थ्य र रोजगारीका अवसरहरू मिलाइयो भने, सहरी क्षेत्रमा हुने चापलाई कम गर्न सकिन्छ।”
मधेशका प्रमुख सहरहरूलाई अझ व्यवस्थित र समृद्ध बनाउन उपयुक्त नीति र योजनाको आवश्यकता रहेको देखिन्छ।
